UITVERKOOP VAN DE KLEINE POLITIEK

BL Commentaar 20 oktober 2005 * Partijen

door Tom Zwitser

De commissaris van de koningin van Utrecht, mr B. Staal betoogde donderdag 15 september in het NRC Handelsblad
een uitbreiding van het kiessysteem. Mr. Staal wil een afschaffing van de referenda (deels vanwege het debacle van het
referendum over de EU grondwet), maar stelde voor tijdens de Tweede Kamerverkiezingen drie of vier beleidsvragen
aan de kiezer voor te leggen, waarop hij of zij zijn mening kan geven. Ook mag de kiezer behalve op een persoon, ook
op een partij stemmen. Het lijkt een zinvol voorstel en derhalve vatbaar om er een aantal vragen bij te stellen.

De vraag die naar voren komt, is of het politieke debat, voorafgaand aan de verkiezingen niet alleen maar over deze drie beleidsvragen zal
gaan. Bovendien zullen het vragen zijn die alleen met ‘ja’ of ‘nee’ beantwoord kunnen worden. Is deze mogelijkheid voor de kiezer
genuanceerd genoeg?

Wanneer het hele verkiezingsdebat slechts over drie gesloten vragen zal gaan, betekent dit weliswaar een uitbreiding van de invloed van de
kiezer op de politiek, maar het kan ook een verarming van het verkiezingsdebat opleveren. En er was al zoveel kritiek te horen op het
niveau van verkiezingsdebatten.

Mr. Staal betoogt dat de campagnes feller en duidelijker worden, maar ‘fel’ en ‘duidelijk’ kan ook worden opgevat als het kelderen van het
debatniveau. Er zal over nagedacht moeten worden om dit te voorkomen. De kiezer wil meer dan alleen drie keer een ‘ja’ of ‘nee’
antwoorden. Het gevaar bestaat namelijk ook dat de vragen door de grote fracties zo ingericht (gesteld) worden dat elke uitkomst negatief
uitpakt voor kleine en politiek incorrecte partijen als bijvoorbeeld een SGP of LPF. In de kamer mag de SGP dan een kleine fractie zijn, ze
vertegenwoordigt al lange tijd een substantieel deel van de bevolking. Hetzelfde geldt voor de LPF, al heeft deze partij een minder
partijvaste achterban. Kleine partijen zullen verstikken of zullen zich moeten overgeven aan een grote fractie om te kunnen overleven.

‘De veelheid van (kleine) politieke partijen zal verdwijnen of opgaan in een linker of rechtervleugel van de grote fracties’, aldus Staal. Dit is
een correcte voorspelling. Ook de analyse hierboven voorspelt deze tendens. De vraag is of deze kleine partijen geen andere functie vervullen
dan alleen die van de luis in de pels van grote partijen. De ervaring van de afgelopen jaren leert dat een partij als de SGP al vele jaren
geleden diverse standpunten voorstaat die breed in de samenleving leven. Zo komen echter pas tot uitdrukking wanneer dreigende globale
ontwikkelingen de Nederlandse politiek in beroering brengen. En zelfs dat moest nog door een Pim Fortuyn aangewakkerd worden. Het
enige verwijt dat men de SGP kan maken is dat ze deze standpunten niet onder de aandacht van de Pim Fortuyn kiezers hebben gebracht,
maar zich hoofdzakelijk richten op hun kerkelijke achterban.

Vele kiezers hebben een SGP stemadvies gekregen maar hebben dit stemadvies in de wind geslagen, wegens de onbekendheid met de in de
media gezichtsloze partij, terwijl ze de SGP enkel kennen als tegenstander van al teveel emancipatie.

Wanneer mr. Staal pleit voor meer structurering van de verkiezingen en tegelijk de kiezer meerdere keuzes wil voorleggen klinkt dat erg
zinvol, maar het betoog voor meer democratie zal, wanneer we niet oppassen, uitlopen op een toenemende eigentijdse, maar grillige
politieke correctheid. Dan zal er geen oog meer zijn voor de meer tijdsloze en consistente waarden die vaak in de kleine partijen te vinden
zijn.

Nu nog kunnen ook kleine partijen hun vaste posities houden dankzij jarenlang consistent beleid dat altijd wel ergens in de bevolking
respons vindt. Willen we deze vaste waarden in het politieke systeem niet verliezen, die bij nader inzien toch helemaal niet zo politiek
incorrect zijn, dan zal moeten worden voorkomen dat kleine fracties in de grote opgaan, alleen ter wille van een ‘feller’ en ‘duidelijker’
verkiezingscampagne. Want misschien is nu de vrouwenkwestie van de SGP een heikel punt, maar gezien de ontwikkeling van de afgelopen
jaren, zal het niet verrassend zijn wanneer vrouwen binnen een tiental jaren heel wat minder geëmancipeerd en carrièregericht zijn dan nu,
zonder dat dit samengaat met een ‘minderwaardigheid van de vrouw’ of gelijksoortige oordelen die vanuit feministisch/humanistische hoek
over de SGP worden uitgegoten.