AIVD-feuilleton (2) * DE KOFFIEBOY

bitterlemon.eu - AIVD-feuilleton (2) * DE KOFFIEBOY

een feuilleton, door Tom Zwitser, 24 juni 2006

Het eerste wantrouwen, een vergadering in de nacht en de behoefte aan goede koffie.

Nadat ik vorige week gammel uit de draaimolen was gekomen begon ik, als gezegd, na te denken. Ik was achter elkaar door alle zes onze
infiltranten uitgehoord. Het begon verdacht te worden. Waren we tot nog toe goed van vertrouwen geweest, het wantrouwen waarmee ze
mij bejegenden, begon ook bezit van mijzelf te nemen. Ik begon hen automatisch ‘terug’ te wantrouwen. Daarvan werd ik me pas bewust
toen ik me een paar dagen later het bijzonder prettige uitje naar Slagharen herinnerde en erover had nagedacht.
Ik werd eerst een beetje boos op mezelf omdat ik me betrapte op mijn eigen wantrouwen naar deze trouwe medewerkers. Waarom zou ik
ze wantrouwen; ze leveren toch goed werk? Daarna ontdekte ik dat het uiteindelijk die AIVD-ers zelf waren geweest die mij wantrouwden
en zo het wantrouwen in mij losmaakten. Dit wilde ik niet, maar besloot de knoop nog niet door te hakken: zou ik het verbergen en als een
schizofreen verder leven, en zou ik enkel mijn naïviteit nog voorwenden als een facade? Of zou ik open kaart spelen om mijn goede
vertrouwensband met de AIVD te herstellen?

Ik besloot Erik thuis te bezoeken om de boel met hem door te praten. Ik vertouwde telefoon noch e-mail. Gelukkig was hij thuis en lag de
rest al te slapen. Het was laat op de avond en ik legde hem de zaak voor: Olga, Igor en de rest; het wantrouwen dat mij parten speelde.
‘Hmm’ dacht hij hardop, ‘een lastig dilemma Tom, als je begrijpt wat ik bedoel. Wat doen we eraan?’

Hij vertelde dat hij ook al wat meer over de AIVD gehoord had - via via weliswaar. Ze screenen het internet al jaren op “terrorisme- en
staatsgevaarlijke woorden” en bij die lijst zijn sinds kort ook de combinatie ‘bitter’ met ‘lemmon’ gevoegd. Erik en ik praatten over wat we
eventueel moesten en vooral konden doen. Uiteindelijk vonden we allebei dat we voorzichtig moesten blijven. Wantrouwen was niet nodig,
maar we dienden toch in zekere mate op onze hoede te zijn. Deze zaak toont dat de AIVD voorwendt er te zijn om de burgers tegen
terrorisme te beschermen, maar hen eigenlijk brutaalweg zelf onder verdenking van terrorisme stelt. We spraken af dat we onze AIVD-ers
gewoon hun werk zouden laten doen en voorlopig graag gebruik van hun diensten blijven maken. Erik beloofde dat hij de dominee en de
rest achter de waterlinie zo snel mogelijk van ons nachtelijke overleg op de hoogte zou brengen en ik keerde weer naar huis vol zorgen over
de dreigingen die onze heilige missie in de weg zouden kunnen staan.

Nota Bene, dat de woordcombinatie van ‘bitter’ met ‘lemon’ op de lijst van verdachte woorden stond: Hoe mal kan het worden? Ik zag al
een zaal vol met AIVD-ers als verbeten en geobsedeerde inquisiteurs het internet natrekken op alle open en eerlijke teksten die maar een
beetje orthodox zijn: zouden er misschien ergens sporen te achterhalen zijn die naar ‘open’ en ‘orthodoxie’ leiden? Ik grinnikte. Een stel
controllfreaks die alle sporen van en naar ons toe in kaart brengen om ‘eventuele bedreiging van de rechtstaat’ in de kiem te smoren...

Die middag...

Na beraad hebben wij vandaag op de redactie besloten om onze AIVD- infiltranten ook te gaan screenen; zowel hun verleden als hun
familie- en vriendenbanden. Wij hebben onze connecties bij Buitenlandse Zaken en enkele andere organisaties hiervoor ingeschakeld. Ze
beloofden het een en ander uit te zoeken, en voor ons blijft het afwachten en voorzichtig zijn. Intussen bleef er behoefte op de redactie
bestaan aan een betrouwbare kantoorknecht. Wegens onze tijdelijke argwaan naar AIVD-ers hebben wij ditmaal een advertentie geplaats
in Zuid-Afrika. Dit klinkt vreemd, maar het is uiteindelijk goed verklaarbaar.

De Afrikaner cultuur heeft immers veel meer van het oude – admirable - Nederland behouden, dan wijzelf ook maar in staat zijn te
herinneren. Datgene wat wij nu af doen als een racistisch, achterlijk, vrouwonvriendelijk, kindermishandelend en dogmatisch-somber
calvinisme, biedt voor ons, als fundamentalistisch en extremistisch platvorm interessante aanknopingspunten om studie op te verrichten.
Wij denken dat Afrikaans sprekende negers gedegen zijn opgevoed in de oud-Hollandse waarden en gebruiken, en bovendien van het soort
normale christenmensen moeten zijn waarmee wij amper meer bekend zijn. In de hoop deze vooronderstellingen te testen en hierover
nieuwe inzichten te kunnen publiceren hebben wij een bureau benaderd om zo iemand te zoeken die onze redactie van koffie voorziet, en
onze redacteuren van de al te simpele klusjes kan verlossen. De AIVD infiltranten zijn hier namelijk te goed voor opgeleid en bieden
vooralsnog geen aanknopingspunten om als studieobject te functioneren.

Om aan een goede neger te komen hebben wij eerst de CTO (Child Trade Organisation), World Vision ingeschakeld, maar die kwamen
aanzetten met een onverstaanbare Tanzaniaanse neger, die weliswaar zeer schattig, maar ook melaats was en niet meer over beentjes
beschikte. Derhalve kon hij niet voor de functie in aanmerking komen. Ergo: het was weliswaar een neger, maar de neger had niet de juiste
papieren voor deze functie. Deze kwestie kon onze goedkeuring niet wegdragen over de bemiddelende rol die World Vision speelde en
daarom besloten wij stoutmoedig zelf een advertentie in een Township Times te plaatsen, waarin nadrukkelijk gevraagd werd naar een
Afrikaans sprekend personage, mede in bezit van voldoende lichaamsdelen om de functie te vervullen; en het allerliefst een gitzwarte gave
en sterke, maar dienstbare neger.

Onze Neger

Enfin, in alle rommel die wij daarop als reactie kregen, konden wij een paar veelbelovende sollicitatiebrieven vinden. Meestal waren zij
opgesteld door een locale schrijver omdat de betreffende sollicitant analfabeet was, maar daar is van onzentwege geen algemeen bezwaar
tegen. Wanneer het studieobject onmogelijk de schriftelijke voortgang van de studie kan volgen, zal hij juist beter in staat zijn om zichzelf
zo authentiek mogelijk te blijven gedragen, zonder zich tot enige zelfreflectie en introspectie te verlagen.

Bovendien hechten wij als bitterlemon waarde aan een samenleving met een gezond percentage analfabeten en juichen het in het geheel niet
toe dat mensen verplicht worden tot duur onderwijs, welke voor de gezonde arbeid op het land en in de werkplaats absoluut niet nodig is.
Wij staan meer voor een levenslange leerschool, zonder dat er ooit een fase in de bankjes doorgebracht moet worden. Schoolbankjeskennis
beschouwen wij als het opdelen van levensprocessen in oefenen en uitoefenen. Omdat dit een onscheidbare tweezijdigheid is van dezelfde
medaille, leidt de scheiding ervan tot schizofrenie, evenals wat ik eerder noemde: het voorwenden van vertrouwen impliceert wantrouwen
en getuigt van een gespleten persoonlijkheid. Men wordt steeds zodoende aangemoedigd om meerdere persoonlijkheden te ontwikkelen: een
voorgewende en een heimelijke. In deze haal ik graag Italo Svevo aan:

"De gezonde heeft geen idee wat gezondheid is, hij analyseert zichzelf niet en kijkt evenmin in de spiegel. Alleen wij zieken weten iets van
onszelf af".

Daaruit concludeer ik: onderwijs dient men onbewust en in de praktijk te genieten en niet nadrukkelijk in een school, gescheiden van de
beroepsuitoefening. [1]

Zo nodigden wij drie analfabeten uit die alledrie over een uitstekende staat van dienst beschikten. Diegene die wij vol trots konden
aannemen had onder meer een periode van vier jaren doorgebracht in Het Leger van de Heer in Oeganda en bekleedde daar de parttime
functie van bijna-Heer. Omdat dit leger niet op Zuid-Afrikaans grondgebied opereert, pendelde hij op en neer tussen Zuid-Afrika en
Oeganda. Zo zien wij dat zelfs mensen in Afrika met geringe middelen aan het expat-gebeuren kunnen deelnemen. Als ze het maar willen.
Dit vonden wij een positieve ervaring die veel belooft voor zijn functie op onze redactie. Hij was – voor zover zichtbaar - in het bezit van alle
lichaamsdelen die in potentie bij de schepping aan de mens waren uitgereikt en vertoonde daarnaast nog de nodige littekenen. Dit getuigt
van moed en opofferingsgezindheid en ze gaven voor ons de doorslag om hem de aanstelling te verlenen.

Hij kan overigens bijzonder galant met een blad koffiekopjes door het kantoor paraderen en de espresso die hij zet is zeker acceptabel. Om
niet te zeggen, dat valt zeker nog te leren.

© Naar een idee van Erik van Goor en Tom Zwitser

Noot

[1] Omdat wij ons in deze van onze hypocriete positie bewust zijn, leek het ons goed om een nieuwe afdeling binnen onze redactie op te
richten genaamd: bitterlemon voor analfabeten. Deze afdeling promoot analfabetisme en zal zich richten op het schrijven van
pictogram-achtige artikelen voor deze groep.