bitterlemon.eu - Simplicissimus 22 september 2006 * Pieter van Vollenhoven

Simplicissimus 22 september 2006 * Pieter van Vollenhoven

Satire THE MAN WHO KNEW TOO MUCH

door Erik van Goor en Tom Zwitser

De ministers Donner en Dekker zijn afgetreden. De persoonlijke omstandigheden van mevr. Dekker buiten
beschouwing gelaten, is met name het aftreden van Donner een gotspe. Na zoveel werkelijke redenen om de biezen te
pakken, treedt hij af vanwege de nalatigheden van zijn linkse, socialistische en FNV-ondergeschikten. Wie snapt er nog
iets van onze autistische bananenrepubliek?

De alwetende Heer Pieter tot Vollenhoven mocht opnieuw een deel van zijn vervolgverhaal schrijven: "De veiligheid deugt niet" (deze deugt
toch nergens?). Zijn feuilleton wordt eentonig. De omhooggevallen bourgois-Oranje is, als oudste man in de familie, van plan eens flink de kussens van de ambtenaar op te schudden met zijn Commissie voor Veiligheid. En vervolgens draait hij de dwangbuis van diezelfde
ambtenaar nog strakker aan. Het plezier straalt van Pieters gezicht. Kraaiend roept hij "strakker, nog strakker. Veiliger, nog veiliger!"
Voorafgegaan door een stemmig pianospel van de voorzitter zelf, is het rapport overhandigd. Men begon er direct aandachtig in te lezen.
De ceremonie is ook afgesloten met een aardig stukje muziek – het naspel. En het klonk allemaal zo mooi. Het was helemaal het feestje
van onze Pieter.

Maar dit had hij niet verwacht, laat staan zo bedoeld: pardoes traden er twee ministers af terwijl iedereen het rapport zat te lezen of
wegdroomde bij het muzikaal genot. Twee ministers… tijdens het naspel nog wel. Verbaasd liet hij zijn handen zakken, keek de afdruipende
ministers na en de muziek stierf weg. Aftreden? vroeg hij zich af, het zou toch niet door mij komen?

Pieter heeft zich oprecht tot levensdoel gesteld om vallende slachtoffers te voorkomen. Hij is zelf het toonbeeld van veilig leven. Veel
pianospelen. Met een prinsesje trouwen. Zingen is ook goed. Maar van pianospelen is nog nooit iemand gewond geraakt. Onderhand zijn er
wel vele slachtoffers van Pieters pianospel te betreuren - daar zou eens een commissie onderzoek naar mogen verrichten, maar van het
spelen zelf, nee, dat heeft nog niemand zijn ledematen of zelfs zijn leven gekost.

Waar Pieter ook komt, de dood moet overwonnen worden: bij de NS, de vuurwerkhandel, ongelukken in de luchtvaart, in weg en
waterverkeer; alles moet voorzien en voorkomen worden. Draaiboeken, batterijen verschillende verantwoordelijkheden en uitgebreide
instructies zorgen ervoor dat rampen snel en efficiënt beteugeld of voorkomen kunnen worden. In Nederland mag geen dode meer te
betreuren zijn, want mensen kunnen tegenwoordig niet goed meer treuren. Wij zijn de kunst van het treuren ontwend. Mensen mogen pas
sterven nadat hun kinderen in een bejaardentehuis aan de verpleging vragen of er alsjeblieft een einde aan mag komen. Ongelukken
daarentegen zijn zo ‘inhumaan’. Kleine ongelukjes zijn ook onmenselijk, want dat hadden met een beetje geluk grote ongelukken kunnen
worden, waar, U raad het al, slachtoffers bij kunnen vallen. Het niveau van de Nederlandse veiligheid gaat als het aan Pieter ligt,
omgekeerd evenredig aan de zwaartekracht omhoog en stijgt tot hoogten waarvan we niet gedacht hadden die te kunnen bereiken. De
Nederlandse veiligheid zal tot ver in de stratosfeer reiken.

Verantwoordelijkheid zonder schuld

De hilarische woorden luidden tijdens de presentatie van het onderzoek dat “de commissie zich niet bezig houdt met de schuldvraag, dat
moet het OM maar doen”. Van Vollenhoven is een groot dualistisch kunstenaar: "de verantwoordelijkheid voor de slachtoffers van de
Schipholbrand ligt volgens hem geheel bij de Dienst Justitiële Inrichtingen, maar deze conclusie mag niet als bewijsstuk gebruikt worden".

Verantwoordelijkheid heeft schijnbaar totaal niets met schuld te maken. Wij vroegen ons af wat deze rare constructie te betekenen heeft?
Wil Van Vollenhoven niet verantwoordelijk zijn voor zijn eigen onderzoek? Is Donner daarom afgetreden? Hij heeft nergens schuld aan,
maar was wel ministerieel verantwoordelijk.
Maar toch slaakten wij een zucht van opluchting; minister Donner is afgetreden, eindelijk. Hij zat al jaren op de wip, vroeg erom, bedoelde
het niet zo, zei vaak sorry of moest dingen uitleggen in de Kamer en bleef zitten. Na talloze besluiten en uitspraken waarom hij absoluut
had moeten aftreden, is hij uiteindelijk afgetreden vanwege zijn ‘ministeriele verantwoordelijkheid’. Wij begrepen er niets meer van, maar
waren als kinderen zo blij dat de man weg was. Een eerste verandering in de goede richting zou al zijn dat men geen verantwoordelijkheid
neemt, maar verantwoordelijkheid aflegt en zijn schuld inlost. Maar van schuld wordt niet gesproken. Wij vragen ons hier af wat deze
verantwoordelijkheid zonder schuld inhoudt.

De harde woorden uit het rapport betekenden het afscheid van twee ministers die hun ‘ministeriele verantwoordelijkheid’ wisten aan te
voeren om een vocaal treffen met de kamer te voorkomen. Met een betere samenwerking, meer daadkracht etc, zouden er minder
slachtoffers te betreuren zijn geweest. Het rapport heeft alle mogelijke wijzen van handelen onderzocht en is tot de conclusie gekomen dat
de vertoning op Schiphol niet bepaald optimaal is geweest.

Een land dat zo’n enorme brei van voorschriften en regelgevingen kent, dat zo’n ondoorzichtige organisatie heeft is op papier erg goed
beveiligd. Voor elke mogelijk situatie zijn er voorschriften, draaiboeken en instructies. Wee de ambtenaar van vandaag de dag. Vroeger
waren dat optredende mensen met gezag. Nu wordt de ambtenaar gekenmerkt door zijn aftredend minister bij elk incident.
Er mogen, met andere woorden, geen dingen meer gebeuren. Gebeurtenissen gaan veelal eigen levens leiden en houden zich niet aan
draaiboeken. Gebeurtenissen in het algemeen worden niet langer op prijs gesteld in dit land. Het lijkt erop alsof de politiestaat van Van
Vollenhoven bezig is elke gebeurtenis bij voorbat uit te sluiten.

De onnavolgbare Donner

Donner bedankte de voltallige Tweede Kamer voor het gestelde vertrouwen als de basis waarop hij heeft kunnen functioneren, maar heeft
zich jaar in jaar uit belachelijk gemaakt. Zoveel vertrouwen als hij kreeg van onze volksvertegenwoordiging, heeft hij direct omgezet in een
fundamenteel wantrouwen naar de burger. Hij is degene van de bewakingscamera’s die de burger stelt onder de gedragscontrole van de
staat. Donner is de man van de gedwongen opslag van persoonsgegevens, hij is diegene die het tuchtrecht uit de handen van de ouders, in
die van de staat heeft geplaatst en die zijn ministeriele verantwoordelijkheid lijkt op te vatten als het schofferen van zijn en onze
voorouders. Donner is de man van het fundamentele wantrouwen, omgezet in wetgeving. Maar de politiestaat van Donner ging Van
Vollenhoven niet ver genoeg. De volkomen weerloos geworden Nederlander kon bij Donner nog rekenen op de Sharia wanneer de bevolking
er in 50% plus 1 op een gegeven moment voor zou zijn, Van Vollenhoven wil nog veel verder.

Donner heeft, dat kan nu wel gezegd worden, een hartgrondige afkeer van de christelijk staat. De grondvesting van de Nederlanden als
christelijke natie kunnen wat hem betreft omwille van de democratische waan van de dag en de toestroom en wonderbaarlijke
vermenigvuldiging van Mohammedanen direct omgezet worden in een islamitische politiestaat. Als het maar een politiestaat is. Zijn
roeping door God heeft hij zonder scrupules vervangen door die van Femke Halsema en Jan Marijnissen, maar net zo goed door die van
Albayrak en Karimi. En waarom zij wel en Abou Jahjah niet? Wanneer de Sharia ingevoerd was geweest, had hij met net zo’n plechtig
gezicht de baarden en hoofddoekjes bedankt voor ‘het in hem gestelde vertrouwen’.

Donner is in staat om steeds opnieuw in te zetten bij de waan van de dag. Een Kamer vol Nazi’s? Geen probleem, Donner dankt hen voor
het vertrouwen, Nee, Piet Hein is een groot vaderlander, een ware held die zijn slagen geleverd heeft en uiteindelijk met opgeheven hoofd
het slagveld zal verlaten. Maar de enige slagen die hij geleverd heeft zijn gericht geweest tegen de erfenis van zijn voorouders, tegen zijn
eigen heldhaftige voornaam en vóór de democratie.

Gevangenissen zijn voor ons plaatsen die al synoniem aan ‘veiligheid’ waren. Mensen die een misdrijf gepleegd hadden of zich onder gerede
verdenking gesteld hadden, konden veilig opgeborgen worden. Om eerlijk te zijn, het boeit ons weinig hoe veilig precies, als het ontsnappen
maar niet mogelijk is. De onderzoeksvraag van Van Vollenhoven was op de volgende wijze al veel beter gesteld: Wanneer de
containergevangenis vol illegalen en criminelen in de fik vliegt, hoe garanderen we dan de veiligheid van het land en de vrije burger? En
wanneer alles in de fik vliegt door een peuk en daardoor alle deuren zomaar openfloepen, mag die vrije burger de ontsnapte gevangenen
dan lynchen? Zo’n brandje zou een feestje voor de knokploegen uit de volksbuurten zijn en bovendien een goede reden voor de gevangenen
om geen brandjes te stichten. Dit soort acties zien wij vooralsnog niet ontstaan en duidt eerder op een murw geslagen burger, dan op een
humane burger.

Een samenleving die zichzelf gewoon is verdraagt een zekere hoeveelheid vreemden. Maar een teveel van vreemdheid binnen de
samenleving, zorgt voor een onveilige samenleving. De grap is niet dat het alleen maar gaat om een ‘gevoel’ of ‘ervaring’ van onveiligheid,
die door psychologiserende ministers en media weggewuifd kunnen worden, nog eventueel ondersteund door ‘de cijfers’. Dat is de afgelopen
jaren wel gebleken. Het is onveilig. Niet omdat er vliegtuigen in de Twin Towers gevlogen zijn, maar omdat er teveel vreemdheid aanwezig
is en omdat deze vervreemding doorgaat, is het onveilig op straat.

We zijn in ons weefsel aangetast dat ons weerbaar maakt en het vanzelfsprekend gedrag is ingeruild voor continue onzekerheid en op je
hoede zijn (overigens niet in de laatste plaats door mensen als Donner). De mate van vreemdheid is te groot geworden en burgers worden
alert, ze worden schrikkerig in plaats van weerbaar. De burger die constant een teveel aan vreemdheid ervaart, drukt zich niet meer uit,
omdat het ‘buiten’ een neutrale, publieke ruimte geworden is. Er is slechts afstandelijkheid en schijnbare onverschilligheid. Deze
onverschilligheid toont een murw gemaakte burger die uiteindelijk zijn weerbaarheid heeft weggestopt, aan alle kanten ingeperkt door
regelgeving en de ultiem nivellerende sociaal-liberale wetgeving.

Technische en sociale controle

Van Vollenhoven lijkt een primaire elitaire reactie te geven op deze onzekerheid. We moeten wat doen, zal hij denken, ‘meer veiligheid’. De
techniek moet volledig beheerst worden. Het is niet gek om te verwachten dat zijn Commissie voor Veiligheid binnenkort ook de naleving
van de sociale veiligheid gaat beoordelen en voorschrijven. Wanneer we ons allemaal volgens een bepaald stramien gedragen is er geen
sprake van onveiligheid. De waarden en normen van Balkenende hebben immers niets opgeleverd, dan nemen we onze toevlucht maar tot
draaiboeken, richtlijnen en commissies die de naleving ervan beoordelen. Alles van bovenaf natuurlijk. Ultieme gedragscontrole moet meer
veiligheid opleveren en uiteindelijk het probleem oplossen. Natuurlijk doet het dat niet. Niet de beheersing en programmering van alle
krachten in het veld is de oplossing. De mate van vreemdheid is te groot. Daar ligt het probleem en dat is de bron van de onveiligheid.

Waar alleen veiligheid heerst wordt iedereen immoreel gemaakt. Alles verloopt volgens draaiboeken en alle eigen
verantwoordelijkheidsbesef is verdwenen. Slechts pianomuziek klinkt in het geprogrammeerde Nederland. Alle deuntjes zijn ingespeeld
door Pieter zodat er geen onverwachte zaken kunnen voorkomen. Verantwoordelijkheid is er alleen nog indirect, want men treedt vanwege
falende ondergeschikten af die niet helemaal volgens het draaiboek te werk gingen. Maar voor de schuld hoeft hij niet af te treden, zoals
Piet Hein meermalen getoond heeft.

Zich verantwoordelijk voelen

Wij begrijpen die politieke verantwoordelijkheid niet. Wanneer Donner nergens schuld aan heeft en toch moet aftreden vanwege zijn
‘politieke’ verantwoordelijkheid, waarom de Kamer dan niet? De Kamer heeft ook gefaald in de controle van de overheidsorganen.
Bovendien heeft de Kamer een wetgevende bevoegdheid en kan dus meer doen dan alleen mensen achteraf op de vingers tikken. De Kamer
heeft duidelijk gefaald. Bovendien had Verdonk ook moeten aftreden, niet omdat ze te streng is, maar omdat ze toch nog enkele duizenden
asielzoekers het land in heeft weten te krijgen. Het volk wil dat niet. En dan moet ook de PvdA voltallig aftreden en vervolgens opgeheven
worden want ze willen na de verkiezingen met een Turk als fractievoorzitter de Kamer in.

Met andere woorden, politieke verantwoordelijkheid is zo vrijblijvend en willekeurig, dat alleen die mensen hoeven af te treden die zich
verantwoordelijk ‘voelen’. Maar van werkelijk schuld – zo weet iedereen – is geen sprake. Net zoals al die mensen zich onveilig voelen
zonder dat er een werkelijke aanleiding zou zijn, en, zoals uit de cijfers blijkt, een volledig ‘misplaatst gevoel is’. Misschien kunnen we er een
onderzoek tegenaan gooien waarbij uit de cijfers blijkt dat de hele democratie zich verantwoordelijk voelt en moet aftreden, en in wezen een
immorele bende is die rondsolt met het land zonder enig doel of richting als het maar tegen de erfenis van onze voorouders en elke
common sense is gericht.

Vrijheid voor Veiligheid

Wanneer gaat Van Vollenhoven de Protestantse Kerken in Nederland (PKN) onderzoeken, of de Rooms Katholieke Kerk? Immers, de
eeuwige veiligheid van al de geseculariseerde Nederlanders loopt gevaar. Nu voor het behoud van de mens voor de eeuwigheid niet langer
ingestaan kan worden, ziet het er naar uit de kerk moet aftreden. Want die hel, dat is toch een reële dreiging van onveiligheid die de
ketterse burger boven het hoofd hangt. Of wil Pieter de eeuwigheid voor het gemak maar hier op aarde vestigen, in het altijd paradijselijke
Nederland? Hij zou Utopia van Thomas Moore eens moeten doornemen. Sindsdien blijkt telkens weer dat het realiseren van zuivere
idealen, of het vestigen van een heilstaat – in dit geval een overbeveiligde, voorgeprogrammeerde en gedragsgecontroleerde samenleving –
uitmondt in een regelrechte hel. In ieder geval komt Van Vollenhoven er in zijn doelstellingen gevaarlijk dichtbij. Sterker nog, hij is deze al
aan het realiseren.

Waar Van Vollenhoven heen wil, is een weinig aantrekkelijke samenleving. In een gewone samenleving vallen doden en gewonden. Een
timmerwerkplaats, of een bierbrouwerij bevatten grote machines. Er is geen timmerman op leeftijd die nooit eens een vingertopje is
verloren, of het heeft zien gebeuren bij een ander. Wanneer hij een beetje op gang komt, kan hij met ontzag over nog gruwelijke ongelukken
vertellen. Het gruwelijke hoort bij het vak.

Vroeger kwam het koningshuis op voor de vrijheden van haar burgers, Van Vollenhoven lijkt die rol verschoven te hebben naar de
veiligheid. Het huis van Oranje is destijds door de Nederlandse edelen verkozen tot aanvoerder vanwege de moed en diplomatieke
intelligentie – een vrij zeldzame combinatie, maar nu lijkt dit Huis zich de rol te hebben aangemeten van angsthazen en uitbanners van
risico’s. Ons papieren koningshuis gaat niet meer tegen de stroom en de macht in, maar versterkt haar juist, onder het mom van absolute
veiligheid.

Het ministerie van Zwaartekracht

Binnenkort wordt dhr Van Vollenhoven minister van Zwaartekracht. Een ministerie buiten het kabinet om natuurlijk. Zeg maar een ‘vrij
ministerie’, zoals de Commissie voor Veiligheid nu ook al een beetje opereert. Zoals U weet regeert de zwaartekracht alles: de politiek, de
media, en bovenal de slachtoffers. Alles valt maar tegenwoordig: ministers, kabinetten en slachtoffers. En dan weer de voltallige media die
er in het gelid verslag van opmaakt en Femke Halsema die maar van "Onrecht, Onrecht" blijft schreeuwen, krijsen, piepen. Maar de
slachtoffers, die vallen bij bosjes in dit onveilige Nederland. Ze vallen en vallen. Tot ze neerkomen. En dan zijn ze kapot natuurlijk. Heel
onveilig, dat kapot gaan van die vallende slachtoffers. Ze moesten wat veiliger vallen. Het ministerie van Zwaartekracht gaat een serie
brochures en draaiboeken over vallen uitgeven. Voor slachtoffers heet die "veilig vallen voor slachtoffers!" Voor de politiek ontwikkelt dit
ministerie onder zijn leiding de uitgebreide brochure "Hoe kabinetten veilig kunnen vallen".

Er komt een Staatssecretaris van Veilige Gezelligheid. Middels brochures en draaiboeken weten burgers hoe ze op een veilige manier
Gezellig kunnen zijn. Met de kerst gaan de standby knoppen van tv en computer uit en de kaarsjes mogen ongebrand de tafel en de
vensterbank sieren.

Vervolgens stelt hij een staatssecretaris aan voor Veilige Rotzooi. Ze ontwikkelen een keurmerk voor producten die veilig kapot gaan. En
wel direct nadat je het koopt. Het gaat allemaal zo weer kapot, maar wel veilig. Dit keurmerk heet "Keurmerk Veilige Zooi". Het
ministerie van Zwaartekracht wil op den duur een soort complete Palliatieve Zorg voor de Staat der Nederlanden aanbieden. Ze behoedt
Nederland voor ongelukkig neerkomen, en stimuleert daarom de vrije val en neemt alle grond daaronder weg. Nederland gaat eraan, als
het maar veilig gebeurt. Dan is er - juridisch en ministerieel gesproken - geen sprake van een ramp.

Van al ons gemijmer hierboven is Pieter zich geen moment bewust geweest. Verdwaasd als hij is, staart hij nog steeds voor zich uit, weet
zich lange tijd geen houding te geven, vergeet vervolgens dat hij zich een houding moet geven, staart weer verwezen voor zich uit totdat wij
op hem aflopen. We stoten hem aan, en met een grote grijns laten we de zware pianoklep keihard naar beneden donderen. BENG! Al z’n
vingertjes eraf. Het laatste slotakkoord van de ceremonie wordt verzorgd door de vingertopjes van Pieter die dansend op de snaren terecht
komen en uiteindelijk stil liggen. De laatste trillingen van de snaren trekken door de vleugel en het blijft even stil. Dan vertrekt Pieters
gezichtje van de pijn en hij rent weg. Achter de coulissen roept en schreeuwt hij naar zijn commissie. Die begint direct een brochure te
schrijven over het Veilig Vallen van Pianokleppen. Pieters gejammer dringt niet tot hen door.

Wij vonden piano's altijd al onveilig. Zeker voor vingertopjes. Hopelijk was deze aflevering Pieters laatste. En voor ons ook. Tijdelijk dan,
want omdat wij ons verantwoordelijk voelen voor de bovenstaande fantasie, treden wij een paar dagen af.

Noot
Zie Veiligheid: Botsing van karakters op Elsevier.nl.